UN SUBLIME ERROR, DE NEEDCOMPANY

 

(FIOT 34)

FESTIVAL INTERNACIONAL OUTONO DE TEATRO DE CARBALLO

 

ENTRE EXHIBICIONISTAS E CIRCUNSPECTOS

 

SANTIPAZOS

 

FOTO DE VIBE STALPAERT

 

Divagar sobre da propia existencia reducida en un monólogo no que só a pureza da palabra ben declamada, interiorizada, sincera, sentida e liberada de prexuízos mundanos, é un clásico no teatro. Poñamos Hamlet como icona deste xénero. Son textos nos que a columna vertebral que os sosteñen ergueitos está viciada pola egolatría e a xustificación dos propios erros. Xeniais ás veces e insufribles outras. Tamén hai termos medios ou montañas rusas nas que acabas mareado de tanto subir e baixar. 

Hainos exhibicionistas coma o de Álex O’Dogherty, en “Palabras mayores”, nos que o importante é lucir unha imaxe favorecida pola escenografía audiovisual e a tecnoloxía sonora. O seu argumento é sinxelo. De feito non ten outro argumento que unha chea de ocorrencias para rirse de si mesmo e conseguir que os espectadores gocen dun momento insubstancial e absurdo. Así son algúns cómicos. Eu estou de acordo con ese amigo de Tudela que, cando vai ver algún destes contacontos, sempre se sorprende da reacción exaxerada dese público que parece morbosamente ansioso de colaborar nas bromas, feito que lle recorda ás burlas do público que asistía, antano, aos aforcamentos nas prazas públicas. Parece un pouco gótico, pero no teatro todo, ou case, está permitido.

Por outra parte, temos que aclarar que contacontos é ese artista cómico que conta contos, obvio, ou chistes, que non teñen porque ter un fío de conexión entre eles. Así como ao chou. E monologuista é esoutro artista cómico ou dramático que conta unha historia, ben ou mal construída, cun principio e un final, por moito que nos cruces de camiño se distraia e colla unha dirección equivocada. En realidade, sempre o fan coma unha artimaña para parar na taberna de calquera aldea do lugar a escoitar ou contar outras historias que, de seguido, o reconducirán a esa leira onde deixaron o rego torcido e fagan o seu traballo como é debido. Así me parece a min, pero... Como saben, “doctores tiene la Iglesia y yo soy un profano”.

En “Un sublime error”, de Needcompany, un bo actor como Gonzalo Cunill defende un monólogo escrito por Jan Lauwers deses que poderiamos denominar de circunspectos. Persoas que valoran e sopesan moi ben o que van dicir tendo en conta as circunstancias que o rodean. Un morto moi vivo, chamado Gonzalo, que durante hora e media cóntanos sutilmente, coa colaboración dalgúns espectadores, as peripecias que lle tocou vivir, en compañía de dous amigos, Christine e Álex.

Un actor con tres personalidades, vestido de branco puro e impecable que, nun escenario no que só vemos unha fráxil estrutura de obxectos de cristal, (metáfora, sen dúbida, desa debilidade interior na que os seres humanos reparamos cando tomamos conciencia da nosa insignificancia), reivindica ser recordado, ou permanecer vivo nun epitafio que, seguramente, ninguén se parará a ler. Di, por exemplo, que os mortos calan porque non teñen nada que dicir. Unha “greguería” que puidéramos atribuír a  Don Ramón Gómez de la Serna. E así segue, nun debate interior cheo de frases feitas que xa escoitamos tantas veces que case parece que foron escritas polas nosas propias mans nun soño.

Mais algo rompe cando escoitamos “Tu te vas” de Manu Chao. Estouna escoitando. Fagan o mesmo mentres len este artigo e daranse conta de que o peor de todo neste mundo é vivir sen ser un mesmo. Algo que practican a gran maioría. Vivir fora dun mesmo, sufrir a vida doutros. A Gonzalo Cunill, por veces, parece que lle tremen as pernas. Como eses actores doutras épocas, poñamos por caso Dean, Brandon ou Redford, que foron quen de romperse en mil anacos para que nós, espectadores impertérritos acomodados, gozásemos cos males alleos.

O que segue é poesía e berro, protesta e incomprensión, unha paisaxe na que sempre neva e non posúe un horizonte onde querer chegar e poder descansar. Conta que Christina quere meterse na caixa do morto, algo que me fixo recordar que esa mesma mañá nun debate literario en Espiral Maior Foro sobre a “Muller Xabaril” de Fina Casalderrey, esquecín comentar unha das escenas que máis me conmoveron, esa na que esa viúva dorme todas as noites agarrada ao xersei do seu marido asasinado.

Había butacas baleiras. Hai espectadores ausentes. Sempre hai ausentes que nos veñen a memoria e, como nesta obra, mortos que queren contar, contar e escribir epitafios para non ser esquecidos.     

Saúde e longa vida…

NOTA: ESTE ARTIGO FOI PUBLICADO NA EDICIÓN DE BERGANTIÑOS

DE LA VOZ DE GALICIA